Việc áp dụng HACCP tại Việt Nam được khuyến khích với các doanh nghiệp sản xuất thực phẩm, đặc biệt là những doanh nghiệp xuất khẩu sang các thị trường quốc tế. Tuy nhiên, thực trạng áp dụng HACCP tại Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức bên cạnh các thành công bước đầu. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu kỹ hơn về quá trình áp dụng HACCP tại Việt Nam và những thuận lợi, khó khăn mà các doanh nghiệp đang gặp phải. 

Việt Nam bắt đầu áp dụng HACCP từ khi nào? 

Việt Nam bắt đầu áp dụng HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points) từ cuối thập niên 1990, khi nhu cầu xuất khẩu thực phẩm sang các thị trường quốc tế tăng cao. HACCP, một hệ thống quản lý chất lượng quốc tế về an toàn thực phẩm, đã trở thành tiêu chuẩn bắt buộc của nhiều quốc gia nhập khẩu thực phẩm, như Mỹ, EU, và Nhật Bản. 

Chính phủ Việt Nam cũng đã ban hành nhiều quy định và thông tư để thúc đẩy áp dụng HACCP, đặc biệt trong lĩnh vực chế biến và xuất khẩu thủy sản. Quyết định 01/1998/QĐ-TTg và Quyết định 1316/QĐ-BYT là những chính sách nền tảng để đẩy mạnh việc thực hiện HACCP, giúp Việt Nam gia tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. 

Thực trạng áp dụng HACCP tại Việt Nam hiện nay 

Hiện nay, việc áp dụng HACCP tại Việt Nam đã đạt được một số kết quả tích cực, đặc biệt trong các ngành xuất khẩu như thủy sản, nông sản và thực phẩm chế biến. Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, hơn 80% các nhà máy chế biến thủy sản tại Việt Nam đã áp dụng hệ thống quản lý HACCP để đáp ứng các yêu cầu khắt khe của thị trường xuất khẩu. 

Tuy nhiên, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) tại Việt Nam vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc áp dụng HACCP. Nhiều doanh nghiệp vẫn chưa nhận thức rõ ràng về tầm quan trọng của HACCP, dẫn đến việc hệ thống quản lý an toàn thực phẩm này chưa được triển khai hiệu quả. Ngoài ra, chi phí xây dựng và duy trì hệ thống HACCP là một trong những rào cản lớn đối với các doanh nghiệp có quy mô nhỏ, gây ảnh hưởng đến việc mở rộng thị trường xuất khẩu. 

Thêm vào đó, việc thiếu sự hỗ trợ từ các cơ quan quản lý và hệ thống pháp luật đôi khi chưa đủ chặt chẽ cũng khiến quá trình áp dụng HACCP tại Việt Nam gặp khó khăn. Các cơ quan kiểm tra chất lượng và cấp chứng chỉ HACCP còn thiếu nguồn lực và quy trình kiểm tra đôi khi không đồng bộ. 

Những thuận lợi doanh nghiệp Việt Nam có khi xây dựng hệ thống HACCP 

• Chính sách hỗ trợ và giảm thiểu thủ tục hành chính  

Doanh nghiệp đạt chứng nhận HACCP được hưởng lợi từ các chính sách ưu đãi, ví dụ như được miễn đăng ký chứng nhận điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm. Điều này giúp tiết kiệm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp trong việc tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm. 

• Nhận thức của lãnh đạo và doanh nghiệp được nâng cao 

Lãnh đạo các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay đã có nhận thức tốt hơn về tầm quan trọng của việc áp dụng HACCP và những lợi ích mà nó mang lại. Sự quan tâm và ủng hộ này đã giúp việc triển khai hệ thống quản lý an toàn thực phẩm HACCP trở nên nghiêm túc và hiệu quả hơn, góp phần tạo ra kết quả tốt đẹp. 

• Cải thiện quy trình sản xuất và giảm rủi ro  

HACCP giúp doanh nghiệp xác định và kiểm soát sớm các mối nguy tiềm ẩn trong quá trình sản xuất, từ khâu nguyên liệu đến sản phẩm cuối cùng. Điều này không chỉ giúp giảm rủi ro an toàn thực phẩm mà còn tối ưu hóa quy trình sản xuất, từ đó giảm thiểu chi phí cho những hoạt động không hiệu quả và nâng cao hiệu suất kinh doanh. 

• Cải thiện chất lượng và nâng cao hình ảnh doanh nghiệp 

Việc áp dụng HACCP giúp doanh nghiệp cải thiện chất lượng sản phẩm thông qua việc kiểm soát chặt chẽ quy trình sản xuất. Điều này không chỉ nâng cao uy tín của doanh nghiệp trên thị trường mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh so với các công ty không được chứng nhận HACCP. 

Những khó khăn doanh nghiệp Việt Nam gặp phải khi xây dựng hệ thống HACCP 

Mặc dù việc áp dụng HACCP mang lại nhiều lợi ích, doanh nghiệp Việt Nam vẫn phải đối mặt với không ít thách thức trong quá trình triển khai hệ thống quản lý này. 

• Khó khăn về chi phí triển khai 

Áp dụng HACCP đòi hỏi sự đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng, trang thiết bị và đào tạo nguồn nhân lực. Việc xây dựng một hệ thống đồng bộ, từ các thiết bị sản xuất đến đào tạo nhân viên về an toàn thực phẩm, đòi hỏi một khoản chi phí đáng kể. Đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, đây là một gánh nặng tài chính, khiến quá trình triển khai HACCP trở nên khó khăn hơn. 

• Thiếu sự đồng thuận từ nhân sự 

HACCP yêu cầu sự hợp tác từ tất cả các bộ phận trong doanh nghiệp, từ khâu thu mua nguyên liệu đến quá trình sản xuất, chế biến và phân phối sản phẩm. Tuy nhiên, một số nhân sự hoặc nhà sản xuất có thể không nhận thức đầy đủ về trách nhiệm hoặc chống đối việc tuân thủ quy trình chặt chẽ của HACCP. Điều này gây ra sự khó khăn trong việc duy trì sự thống nhất trong toàn bộ quy trình sản xuất. 

• Hiểu lầm về vai trò của HACCP 

Một số doanh nghiệp có thể hiểu nhầm rằng việc áp dụng HACCP sẽ giúp giảm thiểu các cuộc kiểm tra từ các cơ quan quản lý nhà nước và có thể giảm trách nhiệm pháp lý. Tuy nhiên, HACCP chỉ giúp kiểm soát mối nguy an toàn thực phẩm, không loại bỏ trách nhiệm của doanh nghiệp đối với việc tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành. 

• Thiếu nhận thức và đào tạo đầy đủ 

Việc áp dụng HACCP đòi hỏi tất cả nhân viên, đặc biệt là những người làm việc trực tiếp trong quy trình sản xuất, phải nắm vững kiến thức và yêu cầu của hệ thống. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp chưa đầu tư đủ vào việc đào tạo nhân viên, dẫn đến tình trạng nhân viên không hiểu rõ về tiêu chuẩn và quy trình HACCP. Điều này làm giảm hiệu quả áp dụng hệ thống quản lý an toàn thực phẩm. 

Và trên đây chỉ là một số khó khăn nổi bật của tình hình HACCP của nước ta hiện nay. Bên cạnh những khó khăn trên, doanh nghiệp còn có thể đối mặt với những khó khăn khác tùy theo bối cảnh tổ chức, mục tiêu… 

Thực trạng áp dụng HACCP tại Việt Nam đang ngày càng phát triển, đặc biệt trong các ngành xuất khẩu như thủy sản và nông sản. Tuy nhiên, các doanh nghiệp vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức trong việc áp dụng HACCP, đặc biệt là về chi phí, kiến thức và quy định pháp lý. Để nâng cao khả năng cạnh tranh và đáp ứng tốt hơn các yêu cầu của thị trường quốc tế, các doanh nghiệp cần có chiến lược rõ ràng, sự hỗ trợ từ chính phủ và các tổ chức tư vấn uy tín trong việc triển khai HACCP. 

Hãy liên hệ với KNA CERT qua Hotline: 0932.211.786 hoặc Email: salesmanager@knacert.com để được giải đáp nhanh chóng nếu bạn có thắc mắc về bài viết trên.