Chiều ngày 18/3/2022, tọa đàm “Chinh phục tiêu chuẩn Organic JAS, lợi thế kết nối thị trường Nhật”, do Hội DN Hàng Việt Nam Chất lượng cao, Trung tâm BSA phối hợp với Trường Cán bộ Quản lý NN&PTNT II tổ chức. Tham dự tọa đàm có đại diện của Seagull ADC - Công Ty Cổ Phần Phát Triển Nông Nghiệp Hải Âu - một trong ba Tổng Công Ty của SEACORP, chuyên trách về lĩnh vực sản xuất và phát triển nông nghiệp, đặc biệt là phát triển Nông Nghiệp Công Nghệ Cao. Chủ tịch HĐQT Seagull ADC

Ông Trần Phong Lan - Chủ tịch HĐQT Seagull ADC tại buổi tọa đàm cho biết, ở đa số các quốc gia, muốn trồng thực vật hữu cơ phải bỏ hoang đất 3 năm, còn Việt Nam là 2 năm. Tuy nhiên để sản xuất hữu cơ không hề đơn giản với nông dân Việt Nam. Người nông dân Việt Nam giờ kiếm đâu ra mảnh đất mà chưa từng canh tác hóa học? Đó là một câu hỏi khó.

TS Trần Minh Hải - Giám đốc Trung tâm Đào tạo và Tư vấn Kinh tế hợp tác Trường Cán bộ Quản lý Nông nghiệp – Phát triển nông thôn II chia sẻ tại tọa đàm, đó là đa số người làm nông nghiệp hữu cơ lại không phải là người nông dân, phần lớn họ là doanh nghiệp, là người xuất thân hay kinh doanh ngành nghề khác rồi đầu tư vào nông nghiệp hữu cơ. Có thể là câu nói nói vui thôi nhưng ông cũng nghiệm ra lại thấy không sai chút nào.

Đồng tình với ý kiến đó, Ông Trần Phong Lan bày tỏ: “Chúng ta ai cũng biết sự cần thiết phải sản xuất hữu cơ, nhưng làm sao để sản xuất được thì rất khó đối với người nông dân. Tôi làm được vì tôi là doanh nghiệp, tôi có nguồn lực. Người nông dân lấy cái gì để ăn, để bỏ không mảnh đất của mình trong 2-3 năm để đạt tiêu chuẩn làm hữu cơ. Mọi người cứ kêu gọi yêu cầu hữu cơ, nhưng đất ở đâu để làm hữu cơ thì không thấy ai nói cả”, ông Phong Lan trăn trở.

 “Như vậy, đầu tiên là phải theo tiêu chuẩn. Tiêu chuẩn gì cũng được, nhưng phải theo tiêu chuẩn và phải ghi chép. Đó là bằng chứng của việc theo tiêu chuẩn. Việc ghi chép đầy đủ không chỉ để cho các cơ quan giám sát, điều tra mà nó còn có ích cho chính chúng ta. Chúng ta sẽ biết sai ở đâu, cần giúp kinh nghiệm ở đâu trong quá trình sản xuất. Tôi nghĩ đây là điều các hội đoàn, tổ chức nên nói cho nông dân mình hiểu”, ông nói.

Việc ghi chép và lưu trữ quá trình hoạt động được ông Trần Phong Lan đánh giá cao. Theo ông khi đã có nhật ký trồng trọt, theo ông dần dần có thể chinh phục tất cả các tiêu chuẩn.

Bà Ino Mayu - Điều phối viên Chương trình “Seed to Table” cho biết - Nhà nước, các cơ quan chức năng nên làm sao giúp được các nhóm nông dân theo đuổi các quy trình tiêu chuẩn. Hiện nay sản xuất không theo tiêu chuẩn thì không thể xuất bán sang ra nước ngoài, thậm chí, bán trong nước cũng khó tiêu thụ.

Việc quan tâm và sản xuất nông nghiệp hữu cơ hiện nay được nhiều người, ở nhiều nước quan tâm. Việc sản xuất hữu cơ nếu được làm tốt sẽ có tác động tốt đến đời sống của người nông dân, không chỉ về mặt vật chất mà quan trọng hơn là mặt đời sống tinh thần, đời sống xã hội. Bởi sản xuất nông sản sạch không chỉ mang lại sản phẩm nông sản sạch mà còn để bảo vệ môi trường, vì muốn có nông sản sạch thì phải có môi trường xanh, sạch.

Một trong những tiêu chuẩn chứng nhận hữu cơ được nhiều người quan tâm hiện nay là Tiêu chuẩn Nông nghiệp Hữu cơ JAS (JAS Marking / JAS Mark) của Nhật Bản. Nói về hành trình chinh phục chứng nhận JAS, ông Phong Lan nói JAS thực sự là một tiêu chuẩn khắt khe, nhưng doanh nghiệp của ông không thấy khắt khe, vì doanh nghiệp đã bắt đầu với tiêu chuẩn VietGap rồi sau đó là GlobalGap.

“Trên hành trình chinh phục JAS chúng tôi đã bắt đầu bằng VietGap, GlobalGap, bắt đầu bằng việc ghi chép tỉ mỉ. Chúng tôi nói không với thuốc bảo vệ thực vật, với phân hóa học và tìm cách chế biến phân hữu cơ, chế biến các chế phẩm sinh học. Ban đầu tôi nói với công nhân rằng tôi chỉ muốn làm ra sản phẩm sạch, không cần chứng nhận. Nhưng có đơn vị Nhật Bản đi tìm kiếm thị trường, đến trang trại ở Tây Ninh và họ rất ngạc nhiên. Họ bảo không tin chúng tôi làm được. Tôi nói, tôi muốn làm sản phẩm hữu cơ. Tôi áp dụng các phương pháp cha ông tôi để lại, cộng thêm phương pháp ghi chép tôi đã học được từ VietGap và GlobalGap. Họ nghe vậy thì nói các anh như vậy là có thể đạt chứng nhận JAS đó. Thế là họ giúp chúng tôi làm các thủ tục để đạt được tiêu chuẩn JAS”, ông kể.

Ông Đoàn Văn Tài - Giám đốc HTX Tấn Đạt, tỉnh Vĩnh Long cho biết, HTX Tấn Đạt được nhận ba chứng nhận quốc tế của Mỹ, châu Âu và Nhật Bản. Trong đó, tiêu chuẩn của Nhật Bản là khó nhất. Theo ông để đạt chứng nhận này vừa dễ mà cũng vừa khó. Khó vì là một trong những đơn vị đi trước, không thể tiếp cận các chế phẩm sinh học, mà phải tận dụng các phương pháp dân gian. Các loại phân hữu cơ cũng không có, nên rất khó khăn. “Khi đó nói thật chúng tôi không nghĩ phải đạt tiêu chuẩn gì, chỉ muốn sản xuất ra các sản phẩm sạch và giữ gìn được môi trường”, ông bộc bạch.

Tuy nhiên, ông cũng đề cập đến những cái khó khi sản xuất hữu cơ. Cụ thể như khó khăn trong việc cải tạo đất; nguồn nhân lực, năng suất sản xuất hữu cơ cũng sụt giảm nhiều so với sản xuất bằng phân hóa học và cả khó khăn trong việc tìm thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Từ những kinh nghiệm thực tiễn triển khai của doanh nghiệp mình, ông Tài có ba đề xuất. Thứ nhất, phải thống nhất làm sao để các thành viên HTX phải thống nhất một quy trình sản xuất, để tất cả mọi người cùng tuân thủ, cùng làm. Thứ hai, các nhà khoa học nên nghiên cứu từng vùng đất để đưa ra quy trình chuẩn từ đó các hộ nông dân, các HTX đưa vào áp dụng thống nhất. Thứ ba, trong thời gian cải tạo đất, năng suất sụt có thể sụt giảm, do đó, nếu muốn sản xuất hữu cơ thì doanh nghiệp phải chấp nhận ba năm đầu không có lợi nhuận. Tuy nhiên, vẫn có một số chính sách hiện có của nhà nước để hỗ trợ thêm cho bà con cho sản xuất hữu cơ.